ayoungmammot
Nowa proto-gromada galaktyk w Gwiazdozbiorze Wolarza na zdjęciu z przeglądu NOAO Deep Wide-field Survey. Zielonymi kółkami zaznaczono należące do gromady galaktyki. Białe linie, kontury gęstości podkreślają zagęszczenie galaktyk w kierunku centrum kadru. Przedstawiony wycinek nieba ma rozmiary kątowe 20 x 17 minut łuku. Gromady galaktyk są zazwyczaj wyjątkowo ciemne, ok. 10 milionów razy słabsze niż najsłabsze gwiazdy widoczne gołym okiem. Nałożone zdjęcia przedstawiają dwie przykładowe galaktyki świecące w linii Lyman alfa. Źródło: dr Rui Xue, Purdue University

Astronomowie odkryli dowody na istnienie olbrzymiego zbioru młodych galaktyk 12 miliardów lat świetlnych od Ziemi. Nowoodkryta „protogromada” galaktyk widziana w czasie gdy Wszechświat miał zaledwie 1,7 miliarda lat (12% aktualnego wieku), to jedna z najmasywniejszych struktur w tej odległości. Odkrycie dokonane w obserwatorium Kitt Peak National Observatory w Arizonie oraz Obserwatorium W. M. Kecka na szczycie Mauna Kea na Hawajach zostało opisane w artykule, który ukazał się w periodyku Astrophysical Journal.

„Protogromada najprawdopodobniej z czasem rozrośnie się w masywną gromadę galaktyk podobną do Gromady Coma o masie nawet biliarda mas Słońca,” mówi astrofizyk dr. Kyoung-Soo Lee z Purdue University, który jako pierwszy dostrzegł tę protogromadę. Tak masywne gromady spotyka się wyjątkowo rzadko:w tak wczesnym wszechświecie znamy zaledwie kilka takich obiektów. Nowo odkryta gromada to pierwsza gromada, do której przynależność poszczególnych galaktyk potwierdzono obszernymi badaniami spektroskopowymi.

Gromada Coma na zdjęciu wykonanym w ramach przeglądu Sloan Digital Sky Survey. Źródło: Dustin Lang oraz SDSS
Gromada Coma na zdjęciu wykonanym w ramach przeglądu Sloan Digital Sky Survey. Źródło: Dustin Lang oraz SDSS

Zespół pracujący pod kierownictwem dr Lee oraz dr Arjuna Dey z National Optical Astronomy Observatory korzystał z teleskopu Mayall na Kitt Peak do otrzymania bardzo głębokich zdjęć niewielkiego wycinka nieba (o rozmiarach kątowych porównywalnych z dwoma Księżycami w pełni) w kierunku Gwiazdozbioru Wolarza. Następnie zespół przerzucił się na teleskop Keck II na szczycie Mauna Kea w celu zmierzenia odległości do słabych galaktyk odkrytych na tym wycinku nieba. W ten sposób odkryto rozległą grupę. „Wiele galaktyk w tym fragmencie nieba znajduje się w tej samej odległości od Ziemi,” mówi dr Dey. „Związane są ze sobą grawitacyjnie i dowody wskazują na to, że jest to właśnie tworząca się gromada.”

Materia we Wszechświecie łączy się ze sobą w większe struktury głównie pod wpływem grawitacji. Większość gwiazd znajduje się w galaktykach, które z kolei łączą się w grupy i gromady. Gromady galaktyk powszechnie obserwowane są we współczesnym Wszechświecie i w ich centrach znajdują się jedne z najstarszych i najmasywniejszych znanych nam galaktyk. Formowanie i wczesna historia gromad jest jednak słabo poznana. Odkrycie młodej proto-galaktyki pozwala naukowcom bezpośrednio obserwować i badać proces powstawania gromady.

Źródło: Apj/phys.org