Astronomowie wykorzystali Teleskop Harlana J. Smitha w Obserwatorium McDonald w pobliżu Fort Davis w Teksasie. Źródło: Ethan Tweedie Photography
Astronomowie wykorzystali Teleskop Harlana J. Smitha w Obserwatorium McDonald w pobliżu Fort Davis w Teksasie. Źródło: Ethan Tweedie Photography

W dniu dzisiejszym astronomowie ogłosili odkrycie olbrzymiej planety na ciasnej orbicie wokół gwiazdy na tyle młodej, że wciąż wokół niej krąży dysk gazu i pyłu. Odkrycie to stoi w sprzeczności z powszechnym poglądem, że duże planety potrzebują więcej czasu na uformowanie się.

„Od dziesięcioleci powszechna wiedza mówi nam, że duże planety o masie Jowisza potrzebują co najmniej 10 milionów lat, aby się uformować,” mówi Christopher Johns-Krull, główny autor opracowania opisującego nową planetę Cl Tau b, opublikowanego w periodyku Astrophysical Journal. „Teoria ta była poddawana w wątpliwość w ostatnim dziesięcioleciu, a nawet oferowano wiele nowych pomysłów, jednak faktem jest, że musimy zidentyfikować dużo więcej nowo powstałych planet krążących wokół młodych gwiazd, jeżeli chcemy w pełni zrozumieć procesy ich powstawania.”

Cl Tau b jest co najmniej osiem razy większa od Jowisza, i krąży wokół gwiazdy w wieku 2 milionów lat znajdującej się ok. 450 lat świetlnych od Ziemi w Gwiazdozbiorze Byka.

Ziemia i Słońce mają ponad 4 miliardy lat i choć katalog aktualnie znanych ponad 3300 egzoplanet zawiera planety tak młodsze jak i starsze od Ziemi, to przeszkody stojące na drodze do odkrywania planet krążących wokół dopiero co powstałych gwiazd są ogromne i frustrujące.  Istnieje stosunkowo niewiele gwiazd, które są na tyle młode i na tyle jasne, aby można je było obserwować wystarczająco szczegółowo za pomocą aktualnie dostępnych teleskopów, a jednocześnie posiadają dyski gazu i pyłu, w których powstają planety. Tak młode gwiazdy często są bardzo aktywne, obserwuje się na nich rozbłyski, pociemnienia, ogromne plamy gwiezdne oraz silne pola magnetyczne, które mogą wyglądać pozorować istnienie planet tam gdzie w rzeczywistości ich nie ma.

CI Tau b krąży wokół Cl Tau z okresem równym dziewięć dni. Planetę odkrytą za pomocą metody prędkości radialnych w ramach przeglądu 140 gwiazd w rejonie gwiazdotwórczym Taurus-Auriga, który rozpoczął się w 2004 roku.

Powyższy obraz z teleskopu interferometrycznego przedstawia dysk gazu i pyłu otaczający Cl Tau. Źródło: Stephane Guilloteau/University of Bordeaux
Powyższy obraz z teleskopu interferometrycznego przedstawia dysk gazu i pyłu otaczający Cl Tau. Źródło: Stephane Guilloteau/University of Bordeaux

„Te wyniki są zaskakujące, ponieważ dowodzą, że olbrzymie planety mogą powstawać na tyle szybko, że dysk gazowo-pyłowy, będący pozostałością obłoku, z którego powstała gwiazda, wciąż istnieje,” mówi Lisa Prato z Lowell Observatory, współtwórca przeglądu młodych planet i współautorka artykułu. „Powstanie olbrzymiej planety przy wewnętrznej krawędzi dysku, będzie miało w przyszłości ogromny wpływ na cały obszar, w którym potencjalnie mogą powstawać mniejsze planety typu ziemskiego.”

Wstępne obserwacje prędkości radialnych w zakresie optycznym wykonywane w McDonald Observatory wskazywały na możliwość obecności planety w pobliżu gwiazdy. W związku z tym zespół wykonał także pomiary fotometryczne w Lowell i dorzucił 5 lat obserwacji w podczerwieni wykonywanych na Hawajach, Kitt Peak oraz w McDonald w celu wykluczenia możliwości, że sygnał optyczny pochodzi od plam gwiezdnych lub innych tego typu zakryć.

Źródło: Rice University