Mgławica Tarantula widoczna na powyższym zdjęciu wykonanym przez Kosmiczny Teleskop Spitzer, była jednym z pierwszych obiektów badanych przez to obserwatorium rejestrujące promieniowanie podczerwone. Teraz, gdy 30 stycznia 2020 roku Spitzer przechodzi na emeryturę, naukowcy stworzyli nowe zdjęcie mgławicy opierające się na zebranych przez niego danych.

Powyższe zdjęcie wysokiej rozdzielczości łączy dane z wielu obserwacji prowadzonych za pomocą Spitzera, w tym także tych prowadzonych w lutym i wrześniu 2019 roku.

Wydaje mi się, że wybraliśmy Mgławicę Tarantulę na jeden z pierwszych celów obserwacji, bo wiedzieliśmy, że zademonstruje ona całą paletę możliwości Spitzera. W tym regionie występuje wiele interesujących struktur pyłowych i powstaje wiele gwiazd – a to dwa obszary, w których obserwatoria pracujące w podczerwieni mogą dostrzec znacznie więcej niż jakiekolwiek inne w innych zakresach promieniowania.

Michael Werner, główny badacz projektu, JPL

Promieniowanie podczerwone jest niewidoczne dla ludzkiego oka, ale część takiego promieniowania przenika przez obłoki gazu i pyłu, które skutecznie zatrzymują promieniowanie widzialne. Z tego też powodu naukowcy wykorzystują obserwatoria rejestrujące IR do obserwowania nowo narodzonych gwiazd i wciąż formujących się protogwiazd, zanurzonych w obłokach gazu i pyłu, z których powstają.

Mgławica Tarantula, znajdująca się w Wielkim Obłoku Magellana – karłowatej galaktyce grawitacyjnie związanej z Drogą Mleczną – jest siedliskiem procesów gwiazdotwórczych. W przypadku Wielkiego Obłoku Magellana, takie badania pozwoliły naukowcom dowiedzieć się więcej o tempie powstawania gwiazd w galaktykach innych niż Droga Mleczna.

Wewnątrz mgławicy znajduje się m.in. R136, obszar gwiazdotwórczy, w którym niezwykle blisko siebie powstają bardzo masywne gwiazdy, a tempo ich powstawania jest znacznie szybsze niż gdziekolwiek indziej w tej galaktyce. Wewnątrz R136, na obszarze mniejszym niż 1 rok świetlny (9 bilionów kilometrów) znajduje się ponad 40 masywnych gwiazd, z których każda ma więcej niż 50 mas Słońca. Dla porównania, w odległości roku świetlnego od Słońca nie ma żadnej innej gwiazdy. Podobne obszary gwiazdotwórcze znajduje się także w innych galaktykach, zawierające dziesiątki masywnych gwiazd – więcej niż w całej pozostałej części galaktyki. Jak powstają takie obszary jest jednak nadal tajemnicą.

Na granicach Mgławicy Tarantula znajduje się także jedna z najdokładniej zbadanych gwiazd, która eksplodowała jako supernowa. Oznaczona 1987A (ponieważ była to pierwsza supernowa dostrzeżona w 1987 roku) wieciła mocą 100 milionów słońc przez kilka miesięcy. Fala uderzeniowa z tego zdarzenia wciąż przemieszcza się przez przestrzeń kosmiczną, napotykając na swojej drodze materię odrzuconą przez gwiazdę w trakcie jej dramatycznej śmierci.

Gdy fala uderzeniowa zderza się z pyłem, pył ulega rozgrzaniu i zaczyna emitować promieniowanie w zakresie podczerwonym. W 2006 roku w obserwacjach prowadzonych za pomocą Spitzera dostrzeżono to promieniowanie i określono, że pył składa się w dużej mierze z krzemianów, kluczowego składnika w procesie formowania planet skalistych w naszym układzie planetarnym. W 2019 roku naukowcy wykorzystali Spitzera do badania 1987A i monitorowania zmieniającej się jasności rozszerzającej się fali uderzeniowej.

Źródło: JPL