Podlodowcowe erupcje wulkaniczne na wczesnym Marsie

Grafika przedstawia region na Marsie, gdzie z orbity uda艂o si臋 wykry膰 kilka minera艂贸w – siarczany (niebieski) oraz tlenki 偶elaza (r贸偶owy) – kt贸re mog膮 wskazywa膰 gdzie dosz艂o do erupcji wulkanu pod l膮dolodem. Miejsce to znajduje si臋 daleko od jakiejkolwiek obecnie istniej膮cej czapy polarnej na Marsie, na nietypowo ukszta艂towanym terenie charakteryzuj膮cym si臋 g贸rami o p艂askich wierzcho艂kach.
殴r贸d艂o: NASA/JPL-Caltech/JHUAPL/ASU
Miliardy lat temu pod l膮dolodem na Marsie dochodzi艂o do erupcji wulkan贸w. Dzisiaj w pobli偶u tego miejsca nie ma 偶adnego l膮dolodu na Czerwonej Planecie – wskazuj膮 najnowsze dane z sondy Mars Reconnaissance Orbiter.
Badania owych wulkan贸w potwierdzaj膮 istnienie rozleg艂ych l膮dolod贸w na dawnym Marsie. Co wi臋cej, uzyskane wyniki m贸wi膮 wiele o temperaturze i wilgotno艣ci Marsa w przysz艂o艣ci.
Sheridan Ackiss z Purdue University w West Lafayette w stanie Indiana wraz ze wsp贸艂pracownikami wykorzysta艂 dane zebrane przez spektrometr zainstalowany na pok艂adzie sondy MRO do zbadania sk艂adu chemicznego powierzchni nietypowo ukszta艂towanego obszaru Sisyphi Montes na po艂udniowej p贸艂kuli Marsa. 聽Obszar ten jest wr臋cz usiany g贸rami o p艂askich szczytach. Inni naukowcy ju偶 wcze艣nie zauwa偶ali podobie艅stwo tych wzg贸rz do wulkan贸w na Ziemi, kt贸re wybucha艂y pod powierzchni膮 lodu.
“Ska艂y m贸wi膮 bardzo wiele. Badanie ska艂 mo偶e powiedzie膰 nam w jaki spos贸b powsta艂 wulkan oraz jak si臋 zmienia艂 w czasie,” m贸wi Ackiss.聽“Chcia艂em si臋 dowiedzie膰 co maj膮 do powiedzenia ska艂y na tych wulkanach.”
Gdy rozpoczyna si臋 erupcja wulkanu pod l膮dolodem na Ziemi, gwa艂townie powstaj膮ca para wodna zazwyczaj prowadzi do eksplozji, kt贸ra przebija si臋 przez l贸d i odpowiada za emisj臋 du偶ych ilo艣ci py艂u do atmosfery. Przyk艂adowo, erupcja skrytego pod lodem wulkanu Eyjafjallajokull na Islandii w 2010 roku spowodowa艂a przedostanie si臋 do atmosfery ogromnych ilo艣ci py艂u, kt贸ry zak艂贸ci艂 operacje lotnicze nad ca艂膮 Europ膮 na ponad tydzie艅.
Charakterystyczne minera艂y powstaj膮ce w takich podlodowcowych wulkanach na Ziemi to m.in. zeolity, siarczany i gliny. To w艂a艣nie takie minera艂y odkry艂 instrument CRISM (Compact Reconnaissance Imaging Spectrometer for Mars) na niekt贸rych p艂askich szczytach聽w regionie Sisyphi Montes.
“Tego typu wynik贸w nie uda艂oby nam si臋 osi膮gn膮膰 gdyby nie wysoka rozdzielczo艣膰 instrumentu CRISM,” m贸wi Ackiss. CRISM zapewni艂 skal臋 zdj臋膰 rz臋du 18 metr贸w na piksel.
Obszar Sisyphi Montes rozci膮ga si臋 od 55 do 75 stopni szeroko艣ci geograficznej po艂udniowej. Niekt贸re obszary o kszta艂tach i sk艂adzie chemicznym zgodnym z erupcjami wulkanicznymi pod l膮dolodem znajduj膮 si臋 ok. 1600 kilometr贸w od granicy obecnej po艂udniowej czapy polarnej na Marsie. Aktualnie czapa polarna ma 艣rednic臋 ok. 350 kilometr贸w.
殴r贸d艂o: NASA