Skip to content
Puls Kosmosu

Puls Kosmosu

Prawdopodobnie najlepszy portal o astronomii

  • Układ Słoneczny
    • Słońce
    • Merkury
    • Wenus
    • Ziemia
    • Księżyc
    • Mars
    • Planetoidy
    • Ceres
    • Jowisz
    • Saturn
    • Uran
    • Neptun
    • Pluton
    • Obiekty Pasa Kuipera
    • Komety
    • Planeta 9
  • Astrofizyka
    • Egzoplanety
    • Fale grawitacyjne
    • Gaz i pył
    • Gwiazdy
    • Mgławice
    • Pulsary
    • Supernowe
  • Kosmologia
    • Ciemna materia
    • Czarne dziury
    • Galaktyki
    • Gromady galaktyk
    • Kwazary
    • Rozbłyski gamma
  • Podbój kosmosu
    • ISS
    • Rakiety
    • Księżyc
    • Satelity
    • Teleskopy
    • Śmieci kosmiczne
    • Przemysł kosmiczny
    • Prawo kosmiczne
  • Inne
    • Recenzje
    • WywiadyRozmowy z naukowcami i badaczami przeprowadzone przez Puls Kosmosu.
    • Ciekawostki
    • Edukacja
  • Home
  • 2016
  • październik
  • 6
  • Teleskopy rentgenowskie odkrywają błąkającą się czarną dziurę

Teleskopy rentgenowskie odkrywają błąkającą się czarną dziurę

Radek Kosarzycki 06/10/2016

4-xraytelescop

Astronomowie korzystający z Obserwatorium Rentgenowskiego Chandra (NASA) oraz obserwatorium rentgenowskiego XMM-Newton (ESA) odkryli ekstremalnie jasne, zmienne źródło promieniowania rentgenowskiego zlokalizowane z dala od centrum galaktyki macierzystej. Ten osobliwy obiekt może być błąkającą się czarną dziurą, która może pochodzić z mniejszej galaktyki łączącej się z większą.

Astronomowie uważają, że supermasywne czarne dziury – o masie od 100 000 do 10 miliardów mas Słońca – znajdują się w centrach większości galaktyk. Istnieją także dowody na istnienie tak zwanych czarnych dziur o masie pośredniej czyli od 100 do 100 000 mas Słońca.

Obydwa typy czarnych dziur można także znaleźć poza centrum galaktyki  po kolizji i w trakcie łączenia z inną galaktyką zawierającą masywną czarną dziurę. Gdy gwiazdy, gaz i pył z drugiej galaktyki przemieszczają się przez pierwszą, czarna dziura podąża za nimi.

W najnowszym artykule naukowcy donoszą o odkryciu jednej z takich zagubionych czarnych dziur przy krawędzi galaktyki soczewkowatej SDSS J141711.07+522540.8 (w skrócie GJ1417+52) znajdującej ię 4.5 miliarda lat świetlnych od Ziemi. Obiekt ten, oznaczony przez naukowców jako XJ1417+52 został odkryty dzięki długotrwałym obserwacjom szczególnego regionu, tzw. Extended Groth Strip w danych uzyskanych przez XMM-Newton i Chandra w latach 2000-2002. Wyjątkowo wysoka jasność tego obiektu sprawia, że naukowcy uważają, że jest to czarna dziura o masie około 100 000 mas Słońce zakładając, że intensywność promieniowania otaczającej ją materii równa jest sile grawitacyjnej.

Główny panel powyższej grafiki przedstawia szerokokątny obraz wykonany w zakresie optycznym za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Czarna dziura i jej galaktyka macierzysta znajdują się w oknie w górnym, lewym rogu grafiki. Powiększenie po lewej przedstawia zbliżenie Hubble’a na GJ1417+52. Na tymże powiększeniu okręgiem zaznaczono punktowe źródło w północnej części galaktyki, które może być związane z XJ1417+52.

Powiększenie po prawej to zdjęcie rentgenowskie obiektu XJ1417+52 (fioletowy) wykonane za pomocą Chandry tego samego obiektu, przedstawiające ten sam region co powiększenie wykonane Hubblem.

Obserwacje wykonane za pomocą Chandry i XMM-Newton pozwalają określić, że rentgenowska emisja z XJ1417+52 jest tak wysoka, że astronomowie zaklasyfikowali ten obiekt jako “hiper-jasne źródło rentgenowskie” (HLX) – tego typu obiekty świecą 10 000 do 100 000 jaśniej  w zakresie rentgenowskim niż gwiezdne czarne dziury i 10 do 100 razy jaśniej niż ultrajasne źródła rentgenowskie (ULX).

Bardzo jasna emisja w zakresie rentgenowskim pochodząca z tego typu czarnych dziur pochodzi od opadającej na nie materii. Promieniowanie rentgenowskie z XJ1417+52 osiągnęło maksimum jasności w promieniach X między 2000 a 2002 rokiem. Tego samego źródła nie wykryto już w obserwacjach z Chandry i XMM z 2005, 2o14 i 2015 roku. Między 2000 a 2015 rokiem jasność tego obiektu w zakresie rentgenowskim spadła co najmniej o czynnik 14.

Autorzy uważają, że rozbłysk w zakresie rentgenowskim zarejestrowany w 2000 i 2002 roku spowodowany był zbyt bliskim przejściem gwiazdy w pobliżu czarnej dziury, które doprowadziło do jej rozerwania przez oddziaływania pływowe. Część gazowych odłamków została podgrzana aż stała się jasna w zakresie rentgenowskim opadając na czarną dziurę.

Położenie i jasność źródła jasnego w zakresie optycznym na zdjęciu z Hubble wskazuje, że może być one związane z XJ1417+2, i że może to być czarna dziura, która pierwotnie należała do małej galaktyk, która uderzyła w większą od siebie GJ1417+52.

Artykuł autorstwa Dacheng Lin (University of New Hampshire) i współpracowników opisujący powyższe wyniki pojawił się w periodyku The Astrophysical Journal.

Źródło: Chandra X-ray Center

O Autorze

Radek Kosarzycki

Popularyzator astronomii. Kulturalny cham.
Od 2015 r. codziennie pisze i mówi o kosmosie na Pulsie Kosmosu.
Od 2020 r. pisze o kosmosie także na najlepszym polskim portalu technologicznym Spider’s Web.

See author's posts

Tags: Astronomia rentgenowska Czarne dziury Obserwatorium Rentgenowskie Chandra wyrozniony źródła rentgenowskie

Continue Reading

Previous: Hubble obserwuje: NGC 24
Next: Potencjalny nowy satelita Wielkiego Obłoku Magellana

Podobne

To zdjęcie nie przedstawia gwiazd. To czarne dziury

To zdjęcie nie przedstawia gwiazd. To czarne dziury

03/01/2022
Supermasywna czarna dziura a obumieranie galaktyk

Supermasywna czarna dziura a obumieranie galaktyk

20/09/2021
Czarne dziury uwielbiają jeść, ale każda inaczej

Czarne dziury uwielbiają jeść, ale każda inaczej

14/04/2021
Tweets by pulskosmosu

Może cię zainteresować

Udało się! Starliner zacumował do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

Udało się! Starliner zacumował do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

21/05/2022
Statek kosmiczny Boeing CST-100 Starliner zmierza właśnie do stacji kosmicznej. Czas najwyższy starliner

Statek kosmiczny Boeing CST-100 Starliner zmierza właśnie do stacji kosmicznej. Czas najwyższy

20/05/2022
NASA wybrała firmę, która zbuduje rakietę do przywiezienia próbek z Marsa mars-ascent-vehicle

NASA wybrała firmę, która zbuduje rakietę do przywiezienia próbek z Marsa

09/02/2022
Bingo! Helikopter Ingenuity właśnie wykonał dziewiętnasty lot na Marsie ingenuity

Bingo! Helikopter Ingenuity właśnie wykonał dziewiętnasty lot na Marsie

08/02/2022
Copyright © All rights reserved. [email protected] | DarkNews by AF themes.