Krab w ultrafiolecie
by Radek Kosarzycki 19/03/2018 · Astrofizyka / Mgławice
Mgławica Kraba to pozostałość po supernowej oddalona od Ziemi o jakieś 6500 lat świetlnych w kierunku gwiazdozbioru Byka. W centrum mgławicy znajduje się pulsar – pozostałość po gwieździe, której eksplozja uformowała mgławicę. Pulsar ten obraca się wokół własnej osi 30 razy na sekundę omiatając galaktykę strumień fal radiowych. Część materii otaczającej pulsar została odrzucona jeszcze przed eksplozją gwiazdy, a reszta w momencie samej eksplozji supernowej. Wiatr emitowany przez pulsar ucieka od niego z potężną prędkością tworząc widoczną na zdjęciu dynamiczną strukturę w momencie gdy uderza w odrzuconą przez gwiazdę materią.
Obecnie mgławica rozszerza się w tempie około 1500 km/s co można zauważyć już porównując zdjęcia wykonane w odstępie kilku lat. Śledząc ten ruch wstecz możemy określić rok, w którym gwiazda eksplodowała. Zbiega się on z obserwacjami jasnej gwiazdy, widocznej także za dnia, o której pisali chińscy astronomowie w 1054 roku.
Powyższe zdjęcie wykonano w zakresie promieniowania ultrafioletowego za pomocą teleskopu XMM-Newton, który obserwuje niebo od 2000 roku. Choć jest to teleskop przystosowany przede wszystkim do prowadzenia obserwacji w zakresie rentgenowskim, Optical Monitor umożliwia jednoczesne prowadzenie obserwacji w zakresie rentgenowskim jak i optycznym i ultrafioletowym. Zdjęcie jest mozaiką złożoną z 75 pojedynczych klatek wykonanych między 2001 a 2015 rokiem.
