Zaledwie 35 lat świetlnych od Ziemi, wokół niewielkiej i chłodnej gwiazdy typu czerwony karzeł, rozciąga się jeden z najbardziej intrygujących układów planetarnych w naszej kosmicznej okolicy. L 98-59, bo o nim mowa, już wcześniej przyciągał uwagę astronomów. Teraz, dzięki nowym analizom danych z teleskopów kosmicznych i naziemnych, naukowcy potwierdzili obecność piątej planety – potencjalnie nadającej się do zamieszkania.
Układ L 98-59 od kilku lat fascynuje badaczy. Po raz pierwszy stał się obiektem zainteresowania w 2019 roku, kiedy satelita TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) odkrył trzy tranzytujące egzoplanety krążące wokół tej niewielkiej gwiazdy. Czwartą planetę zidentyfikowano później za pomocą spektrografu ESPRESSO zainstalowanego w należącym do Europejskiego Obserwatorium Południowego teleskopie VLT w Chile.
Wspieraj Puls Kosmosu na patronite.pl
Najświeższe odkrycie to efekt pracy zespołu naukowców z Uniwersytetu w Montrealu i Instytutu Badań Egzoplanet im. Trottiera (IREx). Badacze, analizując dane z wielu źródeł – w tym z instrumentów HARPS, ESPRESSO, teleskopu TESS oraz Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) – potwierdzili istnienie piątej planety w układzie, oznaczonej jako L 98-59 f.
To właśnie ta planeta wzbudza największe emocje. Nie przechodzi ona przed tarczą swojej gwiazdy z naszej perspektywy, dlatego nie została wykryta metodą tranzytów. Jej obecność ujawniono dzięki bardzo precyzyjnym pomiarom prędkości radialnej, które pozwoliły zarejestrować subtelne „kołysanie” gwiazdy pod wpływem grawitacji krążącej wokół niej planety. L 98-59 f znajduje się w tzw. ekosferze – strefie, w której temperatura umożliwia istnienie wody w stanie ciekłym na powierzchni planety. Co więcej, planeta ta otrzymuje podobną ilość promieniowania od swojej gwiazdy jak Ziemia od Słońca, co czyni ją potencjalnie przyjazną dla życia.
Przełom w analizie danych był możliwy dzięki innowacyjnej metodzie tzw. analizy linia po linii, opracowanej przez zespół IREx w 2022 roku. Pozwala ona na znacznie dokładniejsze odfiltrowanie sygnałów planetarnych od zakłóceń wywołanych aktywnością samej gwiazdy. Uzupełnieniem tej metody jest nowy wskaźnik temperatury różnicowej, który poprawia jakość interpretacji danych spektroskopowych.
Analiza nie tylko potwierdziła istnienie L 98-59 f, ale także pozwoliła na dokładniejsze określenie właściwości wszystkich pięciu znanych planet tego układu. Najbliższa gwieździe L 98-59 b ma zaledwie 84% rozmiaru Ziemi i około połowę jej masy. Dwie kolejne planety mogą doświadczać intensywnej aktywności wulkanicznej wywołanej ogrzewaniem pływowym – podobnie jak księżyc Io krążący wokół Jowisza. Szczególne zainteresowanie wzbudza trzecia planeta z kolei, której niska gęstość sugeruje, że może być światem oceanicznym, obfitującym w wodę i zupełnie odmiennym od planet Układu Słonecznego.
Planety w układzie L 98-59 poruszają się po niemal kołowych orbitach, co dodatkowo sprzyja stabilności klimatycznej – warunkowi istotnemu dla potencjalnego rozwoju życia. Dzięki bliskości tego systemu, jego różnorodności i kompaktowej strukturze, stanowi on znakomity cel dla przyszłych badań atmosferycznych. Już teraz zaplanowano kolejne obserwacje z wykorzystaniem Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba, który może dostarczyć kluczowych informacji o składzie atmosfer poszczególnych planet, w tym tej najbardziej obiecującej – L 98-59 f.
Układ ten dołącza do elitarnego grona takich systemów jak TRAPPIST-1 i Proxima Centauri, w których istnieje realna szansa na znalezienie warunków sprzyjających powstaniu i trwaniu życia.