Aby uczcić 35. rocznicę powstania Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) opublikowała serię odświeżonych zdjęć przedstawiających kultowe obiekty kosmiczne, wzbogaconych o nowe obserwacje i obrobione za pomocą nowoczesnych metod przetwarzania danych. Wśród nich znajduje się zaskakujący nowy obraz Messier 72 (M72), gromady kulistej, której zaktualizowany portret po raz pierwszy obejmuje teraz dane zebrane w zakresie promieniowania ultrafioletowego.
M72 znajduje się w odległości około 50 000 lat świetlnych od Ziemi w kierunku gwiazdozbioru Wodnika. Jako gromada kulista — gęsty, kulisty zbiór gwiazd ściśle związanych ze sobą grawitacyjnie — należy ona do rodziny ponad 150 takich gromad krążących wokół Drogi Mlecznej. Te starożytne układy należą do najstarszych składników naszej galaktyki i często składają się z gwiazd, które powstały ponad 10 miliardów lat temu.
Najnowsze zdjęcie M72 ujawnia olśniewającą gamę kolorów gwiazd, co stanowi wyraźną zmianę w porównaniu do wcześniejszych fotografii wykonanych wyłącznie w świetle widzialnym. Uwzględnienie danych ultrafioletowych pozwala uzyskać bardziej szczegółowy obraz populacji gwiazd w gromadzie. Obserwacje w zakresie ultrafioletowym, które pozwalają wykryć cieplejsze i bardziej energetyczne źródła, ujawniają dotychczas niezauważone cechy poszczególnych gwiazd w gromadzie.
Na tym zdjęciu, niebieskie odcienie gwiazd przedstawiają gwiazdy, które pierwotnie były masywne, a teraz, po zużyciu większości swojego paliwa wodorowego, przeszły w gorętsze, późniejsze stadia życia. Tymczasem jasne czerwone gwiazdy to zazwyczaj starsze gwiazdy o mniejszej masie, które przekształciły się w czerwone olbrzymy. Różnice w kolorach odzwierciedlają różnice w masie, wieku i stadium ewolucji, dostarczając astronomom cennych wskazówek dotyczących ewolucji gwiazd i historii formowania się gromad kulistych.
Zrozumienie zróżnicowania gwiazd w gromadach takich jak M72 jest kluczowe dla odtworzenia wczesnej historii Drogi Mlecznej. Badając, w jaki sposób gwiazdy ewoluują i starzeją się w tych ściśle związanych ze sobą środowiskach, naukowcy zyskują wgląd w to, w jaki sposób same galaktyki powstawały i dojrzewały na przestrzeni eonów.
M72 ma długą historię w zapisach astronomicznych. Odkrył ją w 1780 roku Pierre Méchain, francuski astronom znany ze współpracy z Charlesem Messierem. Podczas swoich obserwacji Méchain zidentyfikował pięć gromad gwiazd, a M72 stała się pierwszą z nich. Została ona dodana jako 72. pozycja do słynnego katalogu obiektów głębokiego nieba Messiera, przewodnika stworzonego, aby pomóc astronomom odróżniać stałe obiekty niebieskie od krótkotrwałych komet. Warto zauważyć, że M72 pozostaje jedną z najodleglejszych gromad uwzględnionych w katalogu Messiera.
Nowy obraz M72 nie tylko upamiętnia trwałe dziedzictwo Hubble’a, ale także podkreśla, jak daleko posunęła się technika obrazowania astronomicznego. Dzięki ponownemu badaniu klasycznych obiektów niebieskich za pomocą unowocześnionych instrumentów i metod naukowcy wciąż dokonują nowych odkryć w od dawna badanych zakątkach wszechświata. Lśniące, wielobarwne gwiazdy M72 stanowią obecnie żywe przypomnienie zarówno wpływu teleskopu na naukę o kosmosie, jak i ciągłej ewolucji naszej wiedzy o kosmosie.