Dzięki obserwacjom prowadzonym za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a udało się potwierdzić istnienie odległej planety krążącej wokół dwóch gwiazd. Masa planety powoduje powstanie zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego, w którym pole grawitacyjne obiektu zakrzywia przebiegające w jego pobliżu promienie świetlne. Zjawisko zaobserwowano w 2007 roku, dzięki czemu jest to pierwsza planeta krążąca wokół dwóch gwiazd potwierdzona przez zjawisko mikrosoczewkowania grawitacyjnego.
Większość planet pozasłonecznych jak dotąd odkrywano na orbitach wokół pojedynczych gwiazd. Jak dotąd odkryto tylko kilka planet krążących wokół dwóch gwiazd. Większość z nich została dostrzeżona przez Kosmiczny Teleskop Kepler, który poszukuje planet tranzytujących na tle tarczy gwiazdy macierzystej.
Nowo odkryta planeta jest jednak bardzo nietypowa. „Ta egzoplaneta została zaobserwowana w zjawisku mikrosoczewkowania grawitacyjnego w 2007 roku. Szczegółowa analiza pozwoliła na odkrycie trzeciego obiektu soczewkującego, oprócz gwiazdy i planety, które znane były od prawie dekady,” mówi David Bennett z NASA Goddard Space Flight Center, główny autor opracowania.
Zjawisko OGLE-2007-BLG-349 zostało zarejestrowane podczas realizowania projektu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment). W ramach tego projektu naukowcy poszukują i obserwują skutki niewielkich zaburzeń czasoprzestrzeni spowodowanych przez gwiazdy i planety pozasłoneczne. Samo występowanie takich zaburzeń zostało przewidziane przez Alberta Einsteina w jego Ogólnej Teorii Względności. Te niewielkie zaburzenia znane są jako mikrosoczewkowanie.
Niemniej jednak obserwacje OGLE nie były w stanie samodzielnie potwierdzić szczegółów zdarzenia OGLE-2007-BLG-349, w szczególności natury trzeciego obiektu soczewkującego. Wiele innych modeli także było w stanie wytłumaczyć obserwowaną krzywą jasności. Dodatkowe dane zebrane za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a były niezbędne, aby naukowcy mogli zidentyfikować układ jako planetę krążącą wokół układu podwójnego gwiazd.
„W ramach projektu OGLE zaobserwowano ponad 17 000 zjawisk mikrosoczewkowania, jednak to jest pierwszy przypadek takiego zjawiska spowodowanego przez układ planetarny z dwoma gwiazdami centralnymi,” mówi Andrzej Udalski z Uniwersytetu Warszawskiego, współautor opracowania.
To pionierskie odkrycie wskazuje na wiele intrygujących możliwości. Podczas gdy teleskop Kepler może odkrywać planety krążące po ciasnych orbitach – faktycznie wszystkie planety krążące wokół układów podwójnych odkryte przez ten teleskop znajdują się przy dolnej granicy stabilnych orbit – zjawisko mikrosoczewkowania pozwala na odkrywanie planet znacznie bardziej odległych od centralnego układu podwójnego.
„To odkrycie sprawia, że musimy przemyśleć naszą strategię obserwacyjną w zakresie soczewkowania w układach podwójnych gwiazd,” mówi Yiannis Tsapras, współautor opracowania z Astronomisches Recheninstitut w Heidelbergu w Niemczech.
Teraz gdy zespół naukowców dowiódł, że mikrosoczewkowanie może stanowić metodę odkrywania planet w układach planetarnych krążących wokół układów podwójnych, Hubble może odegrać znaczącą rolę w poszukiwaniu tego typu planet tą metodą.
Źródło: ESO