Skip to content

PULS KOSMOSU

Kosarzycki o kosmosie

Menu
  • Astrofizyka
    • Egzoplanety
    • Gwiazdy
    • Mgławice
  • Kosmologia
    • Ciemny wszechświat
    • Czarne dziury
    • Fale grawitacyjne
    • Galaktyki
  • Eksploracja kosmosu
  • Tech
  • Inne
    • Recenzje
  • Układ Słoneczny
    • Merkury
    • Wenus
    • Wenus
    • Ziemia
    • Księżyc
    • Mars
    • Pas Planetoid
    • Ceres
    • Planetoidy
    • Jowisz
    • Saturn
    • Uran
    • Neptun
    • Pas Kuipera
    • Pluton
    • Obiekty Pasa Kuipera
    • Planeta 9
    • Komety
Menu

Astronomowie odkryli niezwykły układ czterech gwiazd. Wśród nich dwie są nieudane

Posted on 20 sierpnia 202520 sierpnia 2025 by Radek Kosarzycki

Wszechświat co jakiś czas zaskakuje nas odkryciami, które pozwalają lepiej zrozumieć procesy powstawania gwiazd i planet. Jednym z takich niezwykłych obiektów jest rzadki system czterech ciał niebieskich, w którym obok siebie istnieją gwiazdy i brązowe karły. To odkrycie może okazać się przełomowe w badaniach nad naturą tych enigmatycznych obiektów, znajdujących się pomiędzy światem gwiazd a planet.

Wspieraj Puls Kosmosu na Patronite.pl

Międzynarodowy zespół astronomów odkrył niezwykle rzadki układ hierarchiczny, składający się z dwóch par: młodych czerwonych karłów oraz dwóch znacznie chłodniejszych brązowych karłów. System ten, nazwany UPM J1040−3551 AabBab, znajduje się zaledwie 82 lata świetlne od Ziemi, w gwiazdozbiorze Pompy (Antlia). Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Gwiazdy zbyt słabe, by je dostrzec

Jaśniejsza część systemu – para oznaczona jako Aab – to dwa niemal identyczne czerwone karły. Mają temperaturę powierzchni około 3200 K (2900°C) i masę równą 17% masy Słońca. Choć świecą pomarańczowym blaskiem, są bardzo słabe – około 100 tysięcy razy ciemniejsze niż Gwiazda Polarna. Nawet najbliższy nam czerwony karzeł, Proxima Centauri, jest niewidoczny gołym okiem. Aby Aab można było dostrzec bez teleskopu, musiałby znajdować się bliżej niż 1,5 roku świetlnego od Ziemi.

Brązowe karły – „niedoszłe gwiazdy”

Druga para, oznaczona jako Bab, składa się z brązowych karłów typu T. To obiekty chłodniejsze i ciemniejsze od gwiazd – ich temperatury wynoszą odpowiednio 820 K (około 550°C) i 690 K (420°C). Choć wielkością przypominają Jowisza, są od niego 10–30 razy masywniejsze. Przy dolnej granicy tej skali można je wręcz uznać za „planety o gwiezdnym rodowodzie”. W świetle widzialnym są praktycznie niewidoczne, dlatego wykryto je w zakresie podczerwonym.

Stabilny układ hierarchiczny

To, co czyni ten system wyjątkowym, to jego hierarchiczna budowa. Każda z par (Aab i Bab) krąży wokół własnego środka masy w okresach liczonych w dziesięcioleciach. Obie pary natomiast orbitują wokół wspólnego środka masy w cyklu trwającym ponad 100 tysięcy lat. Dzieli je odległość aż 1656 jednostek astronomicznych (1 j.a. = odległość Ziemi od Słońca).

Trudne obserwacje i przełomowe dane

Odkrycia dokonano dzięki analizie danych z satelitów Gaia (ESA) i WISE (NASA), a następnie potwierdzono je obserwacjami spektroskopowymi w Chile, na teleskopie SOAR. Kluczowe pomiary wykonał dr Felipe Navarete z Brazylijskiego Narodowego Laboratorium Astrofizyki. Zdołał on uzyskać widma optyczne czerwonych karłów oraz widma w podczerwieni brązowych karłów, mimo ich ogromnej słabości.

Dlaczego to odkrycie jest ważne?

Brązowe karły są jednym z największych wyzwań dla astronomów. Nie prowadzą stabilnej fuzji jądrowej, przez co z czasem stopniowo stygną i ciemnieją. To powoduje tzw. problem degeneracji wieku i masy – obiekt o danej temperaturze może być zarówno młody i lekki, jak i stary i masywny.

Tutaj z pomocą przychodzą systemy takie jak UPM J1040−3551. Ponieważ w parze Aab wykryto emisję H-alfa, można oszacować wiek całego układu na od 300 milionów do 2 miliardów lat. Dzięki temu brązowe karły z pary Bab stają się kosmicznymi „punktami odniesienia” – pozwalają sprawdzić, jak takie obiekty ewoluują w czasie i weryfikować modele teoretyczne.

Co więcej, jeśli uda się w przyszłości precyzyjnie rozdzielić obraz obu brązowych karłów i śledzić ich orbitę, możliwe będzie wyznaczenie ich mas z ogromną dokładnością. To otworzyłoby drogę do jeszcze lepszego testowania teorii powstawania i ewolucji takich obiektów.

Laboratorium dla astrofizyki

Jak podkreślają badacze, to pierwszy znany system czterech obiektów, w którym para brązowych karłów krąży wokół pary gwiazd. Dzięki temu UPM J1040−3551 staje się unikalnym laboratorium do badania brązowych karłów – zarówno pod kątem ich masy, jak i wieku.

Odkrycie pokazuje również, jak różnorodne mogą być układy gwiazdowe w naszej galaktyce i jak wiele jeszcze mamy do zrozumienia na temat powstawania oraz ewolucji obiektów na pograniczu gwiazd i planet.

Nawigacja wpisu

← NASA zakończyła misję. Nie udało się odzyskać kontroli nad sondą

NAJNOWSZE

  • 20 sierpnia 2025 by Radek Kosarzycki Astronomowie odkryli niezwykły układ czterech gwiazd. Wśród nich dwie są nieudane
  • 5 sierpnia 2025 by Radek Kosarzycki NASA zakończyła misję. Nie udało się odzyskać kontroli nad sondą
  • 5 sierpnia 2025 by Radek Kosarzycki Czy życie może przetrwać dzięki promieniowaniu? Naukowcy zaskoczeni wynikami
  • 5 sierpnia 2025 by Radek Kosarzycki Ciemna materia i pierwsze gwiazdy: pierwotne czarne dziury mogą łączyć oba światy
  • 5 sierpnia 2025 by Radek Kosarzycki Webb pokazuje najdalsze galaktyki: nowe spojrzenie na Ultragłębokie Pole Hubble’a

PATRONITE

© 2025 PULS KOSMOSU | Powered by Minimalist Blog WordPress Theme