Wobec pogłębiającego się kryzysu klimatycznego i nieskuteczności tradycyjnych działań politycznych, naukowcy coraz częściej kierują uwagę ku radykalnym, dotąd czysto teoretycznym rozwiązaniom. Jednym z najbardziej ambitnych projektów, który może zyskać na znaczeniu w nadchodzących dekadach, jest umieszczenie w przestrzeni kosmicznej gigantycznej osłony przeciwsłonecznej mającej chronić Ziemię przed przegrzaniem. Ten futurystyczny pomysł, choć brzmi niczym wizja z literatury science fiction, jest właśnie poddawany pierwszym poważnym testom.
Za projekt odpowiada zespół naukowców z Politechniki Turyńskiej. System nosi nazwę Planetary Sunshade System (PSS) i zakłada umieszczenie ogromnej struktury kosmicznej w strategicznym miejscu między Ziemią a Słońcem. Mowa tutaj oczywiście o punkcie libracyjnym L1 znajdującym się około 2,36 miliona kilometrów od Ziemi. Jest to punkt, w którym grawitacja Słońca i Ziemi równoważy się z ciśnieniem promieniowania słonecznego. Dzięki temu umieszczona tam struktura mogłaby utrzymywać stabilną pozycję, rzucając stały cień na naszą planetę i w ten sposób ograniczając ilość docierającego do niej promieniowania słonecznego.
W tym specyficznym miejscu panują wyjątkowe warunki, które sprawiają, że osłona mogłaby działać przez długi czas bez konieczności zużywania dużych ilości energii. Stały napór światła słonecznego byłby wręcz pomocny w utrzymywaniu jej w prawidłowej pozycji. To podejście otwiera nowe możliwości w kontekście długoterminowej regulacji klimatu — bez konieczności wykorzystywania paliw kopalnych czy tradycyjnych systemów napędowych.
Zanim jednak możliwe będzie wdrożenie pełnowymiarowego rozwiązania, naukowcy planują przeprowadzenie misji testowej, która ma sprawdzić kluczowe elementy technologii.
W tym celu wykorzystany zostanie niewielki statek kosmiczny typu CubeSat — w wersji 12U, czyli o rozmiarach porównywalnych do dużej walizki. Mimo swojej masy wynoszącej zaledwie 15–20 kilogramów, sonda ta będzie wyposażona w rozkładany żagiel słoneczny o imponującej długości 144 metrów. To właśnie ten lekki, elastyczny materiał będzie pełnił rolę miniaturowej wersji przyszłej osłony przeciwsłonecznej.
Testowa misja miałaby sprawdzić, jak zaprojektowane specjalnie na potrzeby PSS materiały poradzą sobie w surowym środowisku kosmicznym. Warunki te obejmują m.in. ekstremalne wahania temperatury, intensywne promieniowanie oraz ciągłe uderzenia mikroskopijnych cząstek, które mogą poważnie uszkodzić delikatne struktury. Równocześnie badacze chcą przekonać się, czy żagiel słoneczny może być skutecznym i niezawodnym środkiem napędowym. Technika ta wykorzystuje pęd fotonów pochodzących ze Słońca, co pozwala na przemieszczanie się statku bez konieczności stosowania paliwa — podobnie jak żagiel łapie wiatr na morzu.
Jednym z największych wyzwań będzie wykazanie, że CubeSat potrafi samodzielnie kontrolować swoją pozycję i orientację. Ze względu na duże opóźnienia sygnałów w komunikacji z Ziemi, ręczne sterowanie z takiej odległości jest praktycznie niemożliwe. Dlatego sonda będzie musiała działać w pełni autonomicznie, dostosowując swoje ruchy bez pomocy człowieka. Dodatkowo zbierane będą dane dotyczące możliwości koordynacji wielu takich jednostek w przestrzeni kosmicznej, ponieważ pełnowymiarowy system osłon przeciwsłonecznych mógłby składać się nawet z tysięcy współpracujących ze sobą elementów.
Koszt całej misji testowej oszacowano na około 10 milionów dolarów, co w skali potencjalnych korzyści wydaje się stosunkowo niewielką inwestycją. Aby ograniczyć koszty, CubeSat zostanie wyniesiony na orbitę jako ładunek towarzyszący innej misji kosmicznej.
Choć pełnowymiarowy system przeciwsłoneczny pozostaje odległą wizją, planowana misja demonstracyjna może odegrać kluczową rolę w ocenie, czy interwencja klimatyczna z wykorzystaniem technologii kosmicznych rzeczywiście ma szansę stać się częścią realnej strategii przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Jeśli test zakończy się sukcesem, może otworzyć drogę do kolejnych prototypów, a w dalszej perspektywie — do budowy funkcjonującego systemu, który pomoże spowolnić lub nawet odwrócić skutki zmian klimatycznych. W czasach, gdy działania polityczne nie nadążają za tempem degradacji środowiska, rozwiązania takie jak Planetary Sunshade System mogą wkrótce przestać być tylko technologiczną ciekawostką.
Źródło: Acta Astronautica