Astronomowie korzystający z obserwatorium ALMA uzyskali wysokiej rozdzielczości zdjęcie przedstawiający dwa dyski, w których rosną młode gwiazdy zasilane przez skomplikowaną, przypominającą kształtem precel, sieć włókien gazu i pyłu. Obserwacje tego niesamowitego wydarzenia rzuca nowe światło na najwcześniejsze fazy życia gwiazd i pomoże astronomom określić warunki, w których powstają układy podwójne.
Dwie nowe gwiazdy odkryto w układzie BHB2007 11 – najmłodszym elemencie niewielkiej gromady gwiazd w ciemnej mgławicy Barnard 59, która z kolei jest jednym z obłoków pyłu międzygwiezdnego zwanych Mgławicą Fajka. Wcześniejsze obserwacje tego układu podwójnego ukazały nam jego zewnętrzną strukturę. Teraz, dzięki wysokiej rozdzielczości obserwatorium ALMA, międzynarodowy zespół astronomów, kierowany przez naukowców z Instytutu Maxa Plancka (MPE) w Niemczech umożliwił nam dostrzeżenie wewnętrznej struktury tego obiektu.
„Widzimy dwa kompaktowe źródła, które według nas są około gwiezdnymi dyskami wokół dwóch młodych gwiazd” mówi Felipe Alces z MPE, który kierował pracami zespołu. Okołogwiezdny dysk to pierścień pyłu i gazu otaczający młodą gwiazdę. Gwiazda akreuje materię z dysku, zwiększając swoją masę. „Rozmiary każdego z tych dysków zbliżone są do rozmiarów orbity pasa głównego planetoid w układzie słonecznym, a odległość między nimi to około 28 jednostek astronomicznych” dodaje Alves.
Oba okołogwiezdne dyski otoczone są przez większy dysk o łącznej masie około 80 mas Jowisza, którego struktura przypomina złożoną sieć włókien pyłowych ułożonych w spiralne kształty. „To naprawdę ważne obserwacje” mówi Paola Caselli, dyrektor w MPE, kierowniczka Centre of Astrochemical Studies oraz współautorka opracowania. „W końcu udało nam się sfotografować złożoną strukturę młodego układu podwójnego z włóknami łączącymi gwiazdy z dyskiem, w którym powstały. To pozwoli nam nałożyć ograniczenia na obecne modele powstawania gwiazd„.
Młode gwiazdy pozyskują masę z większego dysku w dwóch etapach. Pierwszym etapem jest transferowanie masy do poszczególnych dysków okołogwiezdnych w przepięknych wirujących pętlach, tak jak na zdjęciu wykonanym przez ALMA. Analiza danych wskazuje także, że mniej masywny, ale jaśniejszy dysk okołogwiezdny – znajdujący się w dolnej części kadru – akreuje więcej materii. Na drugim etapie, gwiazdy akreują masę bezpośrednio ze swoich dysków okołogwiezdnych. „Podejrzewamy, że ten dwuetapowy proces akrecji napędza dynamikę układu podwójnego na etapie jego powstawania. Choć wysoka zgodność tych obserwacji z teorią jest obiecująca, to potrzebujemy dalszych badań innych układów podwójnych, aby lepiej zrozumieć procesy formowania układów wielokrotnych”.
Źródło: ESO