Dwie lokalizacje na Marsie, które we wczesnej historii planety pokryte były dużą ilością wody zostały wybrane na finałowe kandydatki na miejsce lądowania łazika i powierzchniowej platformy naukowej ExoMars 2020. Są to Oxia Planum oraz Mawrth Vallis.

Głównym ograniczeniem technicznym jest wymóg, aby miejsce lądowania było na odpowiednio niskiej wysokości tak, aby gruba atmosfera umożliwiła wyhamowanie sondy opadającej na spadochronie.

Co więcej, elipsa lądowania o rozmiarach 120 x 19 km nie powinna obejmować struktur powierzchniowych, które mogłyby stwarzać ryzyko podczas lądowania, rozłożenie ramp platform powierzchniowej, po których łazik zjedzie na powierzchnię. A to oznacza, że trzeba było zbadać obszar pod kątem występowania na nim stromych zboczy, sypkiego materiału i dużych głazów.

Oxia Planum to obszar wybrany w 2015 roku do szczegółowej analizy. Choć jeszcze się ona nie zakończyła, jak na razie badania wskazują, że region ten spełnia liczne wymagania. Dodatkowo wymagany był wybór jeszcze jednego miejsca spośród Aram Dorsum i Mawrth Vallis.

Oxia Planum

Po dwudniowym spotkaniu ekspertów ze społeczności badaczy Marsa, przedstawicieli przemysłu i projeku ExoMars, podczas którego zaprezentowano naukowe znaczenie wszystkich trzech miejsc oraz status ich wstępnej zgodności z ograniczeniami technologicznymi zdecydowano, że to Mawrth Vallis będzie drugim miejscem, któremu naukowcy przyjrzą się bardziej szczegółowo.

Naukowcy podejmą ostateczną decyzję co do miejsca lądowania ExoMars 2020 na rok przed startem.

Wszystkie trzy lokalizacje położone są na północ od równika, na obszarze pełnym kanałów łączących południowe wyżyny z północnymi wyżynami. Jako takie zawierają one bogate zapisy geologicznej historii wczesnego, wilgotnego Marsa sprzed miliardów lat i są tym samym idealnymi celami misji takich jak ExoMars, których celem jest poszukiwanie śladów przeszłego życia na Marsie.

Oxia Planum znajduje się na granicy, gdzie wiele kanałów opróżniało się na rozległe równiny i charakteryzuje się warstwami minerałów, które powstały w wilgotnym środowisku jakieś 3,9 miliardy lat temu.

Obserwacje z orbity wskazują, że minerały na Oxia Planum są reprezentatywne dla występujących w całym tym regionie, a tym samym pozwalają badać warunki panujące w skali globalnej w tej epoce marsjańskiej historii.

Mawrth Vallis to duży kanał wypływowy zlokalizowany kilkaset kilometrów od Oxia Planum. Proponowana elipsa lądowania znajduje się na południe od kanału. Cały ten obszar charakteryzuje się bogatymi warstwami osadów sedymentacyjnych i różnorodnymi minerałami, które wskazują na obecność w tym miejscu wody przez kilkaset milionów lat, być może z lokalnymi zbiornikami wody.

Mawrth Vallis

Dodatkowo, jasne pęknięcia zawierające „żyły” minerałów powstałych przy obecności wody wskazują na interakcje między skałami a wodą w podpowierzchniowych zbiornikach, a nawet na aktywność hydrotermalną, która mogła sprzyjać dawnym formom życia.

Mawrth Vallis oferuje zatem okno do sporego okresu marsjańskiej historii, który może pozwolić na badanie wczesnej ewolucji środowiska na Marsie.

„Choć wszystkie trzy rozważane lokalizacje stanowią doskonałą okazję do poszukiwania sygnatury dawnych biomarkerów i zyskania wiedzy o wilgotnej przeszłości planety, szczegółowo możemy przeanalizować tylko dwie z nich”, mówi Jorge Vago, naukowiec projektu łazika ExoMars w ESA.

Dlatego też, po intensywnym spotkaniu, którego głównym celem było przeanalizowanie wartości naukowej wszystkich lokalizacji, Grupa Robocza ds. Wyboru Miejsca Lądowania zarekomendowała dołączenie Mawrth Vallis do Oxia Planum jako finałowych kandydatów na miejsce lądowania misji ExoMars 2020.

„Obydwa potencjalne miejsca lądowania pozwolą nam badać okres historii Marsa nie badany wcześniej przez żadną misję.”

Wysiłki skupione będą teraz na poznaniu tych dwóch miejsc w najdrobniejszych szczegółach. Po stronie naukowej oznacza to identyfikowanie określonych miejsc, w których łazik mógłby wykorzystać swoje wiertło do uzyskania próbek spod powierzchni oraz zdefiniowanie możliwych tras, które mógłby przejechać pokonując do 5 kilometrów od miejsca lądowania w celu dotarcia do maksymalnej liczby interesujących miejsc.

Po stronie technologicznej zespoły będą kontynuowały mapowanie rozkładu i rozmiarów skał i kraterów oraz dokumentowanie nachylenia lokalnych zboczy i pokrycia miękkiego „piasku” tak, aby zapewnić możliwie bezpieczne lądowanie i przejazdy po powierzchni planety. Szczegółowe badania obejmą teraz także Mawrth Vallis.

Łazik i powierzchniowa platforma naukowa wyposażone są w zestawy instrumentów do przeprowadzania szczegółowej analizy miejsca lądowania i jego otoczenia. Podczas gdy łazik będzie przemieszczał się do różnych lokalizacji w celu badania powierzchni i próbek pod powierzchną pod kątem wskazówek mówiących o przeszłym życiu, platforma powierzchniowa zapewni szczegółowe zdjęcia kontekstowe miejsca lądowania oraz długofalowe monitorowanie klimatu i atmosfery Marsa.

ExoMars, wspólne przedsięwzięcie realizowane przez ESA i Roskosmos, to misja składająca się z dwóch części: sonda Trace Gas Orbiter dotarła do Marsa pod koniec 2016 roku i oprócz swojej własnej misji naukowej, w ramach której analizuje atmosferę pod kątem występowania w niej rzadkich gazów, które mogą być związane z aktywnością biologiczną i geologiczną, będzie także odpowiadała za przekazywanie na Ziemię danych z misji ExoMars 2020.

Źródło: ESA