Choć Księżyc od wieków wydaje się spokojnym i martwym światem, jego powierzchnia wciąż kryje ślady burzliwej przeszłości. Naukowcy od lat próbują zrekonstruować historię geologiczną naszego naturalnego satelity, a jednym z najciekawszych tropów są… maleńkie, szklane koraliki znalezione przez astronautów w trakcie misji Apollo. Te niepozorne struktury okazują się być kluczem do zrozumienia dawnych księżycowych erupcji wulkanicznych.
Dziś Księżyc wydaje się jałowy i bez życia, lecz miliardy lat temu był geologicznie aktywny. Wnętrze Księżyca było rozgrzane i dynamiczne, co prowadziło do potężnych erupcji wulkanicznych. W ich wyniku na powierzchnię wyrzucane były fontanny gorącej lawy, podobne do tych obserwowanych obecnie na Hawajach — z tą różnicą, że księżycowe erupcje odbywały się w ciszy i próżni, bez atmosfery i dźwięku.
Podczas misji Apollo w latach 60. i 70. XX wieku astronauci natknęli się na coś zupełnie niespodziewanego: tysiące mikroskopijnych, błyszczących szklanych koralików, rozrzuconych po powierzchni Księżyca. Najczęściej miały intensywny, pomarańczowy kolor, ale trafiały się też czarne i wielobarwne. Każdy z nich był mniejszy od ziarnka piasku, ale skrywał potężną dawkę informacji o przeszłości Srebrnego Globu.
Te koraliki powstały od 3,3 do 3,6 miliarda lat temu. Gdy lawa wydostająca się gwałtownie z wnętrza Księżyca zetknęła się z lodowatą próżnią kosmosu, natychmiast zestalała się w formie szklanych kropli. Dzięki temu, że Księżyc nie ma atmosfery ani warunków pogodowych, koraliki przetrwały w niemal nienaruszonym stanie aż do dziś. Przez 3 miliardy lat.
Choć próbki koralików były dostępne od dekad, dopiero w ostatnich latach naukowcy zyskali narzędzia pozwalające na ich dokładną analizę bez naruszania ich struktury. Wykorzystując wiązki jonów o wysokiej energii i mikroskopię elektronową, badacze są w stanie zajrzeć do wnętrza koralików i zbadać ich skład chemiczny oraz strukturę krystaliczną. Przy tym konieczne jest zachowanie najwyższej ostrożności — nawet kontakt z ziemską atmosferą mógłby wpłynąć na ich skład i zaburzyć wyniki pomiarów.
Analizy wykazały, że różnorodność kolorów i składów chemicznych koralików odzwierciedla zmieniającą się aktywność wulkaniczną w różnych epokach geologicznych Księżyca. Dzięki zawartości konkretnych izotopów i minerałów naukowcy są w stanie odtworzyć warunki — takie jak temperatura, ciśnienie czy skład magmy — panujące podczas poszczególnych erupcji.
Każdy koralik to więc swoisty „mikroskopijny dokument geologiczny” — kapsuła czasu, która pokazuje, jak ewoluowało wnętrze Księżyca. Z badań wynika, że natura wulkanizmu zmieniała się wraz z upływem czasu, co może świadczyć o stopniowym ochładzaniu i usztywnianiu się wnętrza Księżyca.
Mimo mikroskopijnych rozmiarów, szklane koraliki należą do najważniejszych pozaziemskich próbek badanych przez geologów planetarnych. Są niemymi świadkami dawnych, ognistych czasów, kiedy Księżyc nie był jeszcze „martwy”, lecz kipiał energią. Dzięki nim uczymy się, jak nasz najbliższy kosmiczny sąsiad zmieniał się przez miliardy lat — od rozgrzanej, aktywnej planetoidy do chłodnego, pokrytego kraterami globu, który dziś podziwiamy na nocnym niebie.