W przestrzeni kosmicznej bezustannie umierają, ale też i rodzą się nowe gwiazdy. Dzięki zaawansowanym instrumentom naukowym możemy obecnie uważnie i precyzyjnie przyglądać się procesom powstawania nowych gwiazd, nawet tych, które zachodzą setki lat świetlnych od Ziemi. Doskonałym przykładem takich obserwacji może być najnowsze zdjęcie z chilijskiego teleskopu Blanco, na którym naukowcom udało się uchwycić fenomenalny krajobraz jednego z najbliższych obszarów formowania się gwiazd: obłoku molekularnego Kameleon I.
Wspieraj Puls Kosmosu na Patronite.pl
Spektakularny nowy obraz wykonany za pomocą 4-metrowego teleskopu Víctora M. Blanco w Chile przedstawia niezwykle szczegółowy widok ciemnej chmury Kameleon I — jednego z najbliższych Ziemi gwiezdnych żłobków. Uchwycony przez potężną 570-megapikselową kamerę Dark Energy Camera (DECam), obraz przedstawia jasne plamy światła rozproszonego na gęstych obłokach pyłu i gazu. To fascynujący wgląd w chaotyczne środowisko, w którym powstają nowe gwiazdy.
Kameleon I znajduje się około 500 lat świetlnych od nas i jest częścią znacznie większego Kompleksu Kameleon. Ten ogromny region formowania się gwiazd rozciąga się na kilka południowych gwiazdozbiorów. Choć w skład kompleksu wchodzą także inne obłoki, to jednak właśnie Kameleon I wyróżnia się obecnie najwyższą aktywnością gwiazdotwórczą. Mimo swojej „młodości” w skali kosmicznej (ok. dwóch miliardów lat) zawiera on od 200 do 300 gwiazd na różnych etapach ewolucji.
Jednym z najbardziej uderzających elementów na zdjęciu jest mgławica refleksyjna Cederblad 111, rozświetlona światłem młodych gwiazd odbijającym się od cząsteczek pyłu. W przeciwieństwie do mgławic emisyjnych, które świecą na skutek jonizacji gazu przez promieniowanie ultrafioletowe, mgławice refleksyjne błyszczą łagodnym, rozproszonym światłem. Młode gwiazdy w Kameleon I nie są jeszcze wystarczająco gorące, by emitować promieniowanie jonizujące, dlatego ich światło po prostu odbija się od otaczającego je pyłu.
Tuż nad Cederblad 111 znajduje się druga mgławica refleksyjna — Cederblad 110 — łatwa do rozpoznania dzięki swojemu charakterystycznemu kształtowi przypominającemu literę „C”. Ona również leży w pobliżu skupiska małomasywnych, niedawno uformowanych gwiazd, których światło delikatnie rozprasza się na materii międzygwiazdowej.
Nieco dalej w kadrze widzimy mgławicę podczerwoną Kameleon, delikatnie połyskującą w odcieniach pomarańczu. Jej charakterystyczny kształt przypomina parę subtelnych skrzydeł. Jej źródłem są strumienie gazu emitowane z młodej gwiazdy. Wydrążyły one swoisty tunel w gęstym obłoku pyłowym i to właśnie przez ten tunel na zewnątrz wydostaje się promieniowanie podczerwone i widzialne.
Na całym obszarze Kameleon I rozsiane są także liczne obiekty Herbiga-Haro — niewielkie, jasne plamy powstające tam, gdzie strumienie gazu z młodych gwiazd zderzają się z otaczającym je ośrodkiem międzygwiezdnym. Jedna z takich subtelnych czerwonych struktur widoczna jest pomiędzy mgławicami Cederblad — cichy dowód na to, że proces narodzin nowych gwiazd wciąż tam trwa.
Ten wyjątkowy obraz to nie tylko zapierający dech w piersiach widok — to także cenne źródło wiedzy dla astrofizyków. Ukazuje on etapy formowania się gwiazd w środowisku przypominającym to, w którym miliardy lat temu mogło powstać nasze własne Słońce i Układ Słoneczny. Kto wie, czy obserwowane w Kameleonie gwiazdy też z czasem nie uformują układów planetarnych, w których także powstanie jakieś życie.